Wczesne rozpoznanie niepokojących objawów w zachowaniu dziecka jest kluczowe dla zapewnienia efektywnego wsparcia rozwojowego. Istnieje szereg sygnałów, które – obserwowane regularnie lub narastające – powinny skłonić rodzica do konsultacji z terapeutą dziecięcym lub innym specjalistą rozwojowym.
Sygnały wskazujące na potrzebę konsultacji
- Ograniczony kontakt wzrokowy, brak uśmiechu społecznego i niewielka reakcja na własne imię
- Problemy z rozumieniem mowy, trudności w opanowaniu nowych słów lub wyraźne opóźnienie rozwoju mowy
- Powtarzanie nietypowych lub schematycznych zachowań, np. układanie przedmiotów w rzędach, powtarzalna zabawa lub ruchy (machanie rękami, potrząsanie głową)
- Nietypowy sposób zabawy (brak zabaw symbolicznych lub udawanych, np. nie udaje, że klocek jest samochodem)
- Unikanie kontaktu fizycznego, brak zainteresowania innymi dziećmi lub skrajna izolacja na placu zabaw
- Nadmierna wrażliwość na dźwięki, dotyk, światło – np. nietolerancja metek w ubraniach, zatykanie uszu
- Silne przywiązanie do rutyny, niechęć do zmian otoczenia, przedmiotów czy planu dnia
- Wybiórczość pokarmowa – niechęć do próbowania nowych produktów, jedzenie tylko określonych pokarmów czy form
- Słabość fizyczna, trudności z koordynacją ruchową, rzucaniem piłką, podskakiwaniem czy wykonywaniem codziennych czynności manualnych
Zachowania sugerujące zaburzenia emocjonalne i poznawcze
- Łatwe wpada w złość, nie reaguje na polecenia lub jest nadmiernie zamknięte w sobie
- Nie interesuje się zabawami z rówieśnikami, często izoluje się od otoczenia
- Problemy z koncentracją, uczeniem się, zapamiętywaniem i wyobraźnią
- Utrata nabytych wcześniej umiejętności, regres w rozwoju mowy czy ruchowym
- Napady lęku, nietypowa reakcja na stresujące bodźce, zaburzenia snu czy jedzenia
Kiedy warto udać się do specjalisty?
Warto udać się do specjalisty, gdy rodzice zauważą u dziecka niepokojące sygnały w rozwoju, zachowaniu lub emocjach, takie jak powtarzające się trudności w opanowywaniu nowych umiejętności, opóźnienia w rozwoju mowy lub ruchowym, nadmierna płaczliwość, apatia, agresja czy wycofanie społeczne. Konsultacja jest również wskazana, gdy maluch wykazuje nietypowe reakcje na bodźce, np. nadwrażliwość na dźwięki, światło lub dotyk, unika kontaktów z rówieśnikami, nie przejawia chęci do zabawy i poznawania otoczenia, ma trudności z koncentracją, wyraźnie odstaje od rówieśników lub utracił wcześniej zdobyte umiejętności. Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na objawy mogące świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej – to właśnie w takich przypadkach warto skonsultować się z certyfikowanym terapeutą SI.
Terapeuta integracji sensorycznej posiada specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w rozpoznawaniu oraz pracy z dziećmi, które mają problemy z przetwarzaniem bodźców sensorycznych. W ramach terapii SI prowadzona jest wstępna diagnoza trudności, a następnie indywidualnie dobrany program aktywności i ćwiczeń, które usprawniają odbieranie i reagowanie na bodźce zmysłowe. Regularne spotkania z terapeutą SI pozwalają poprawiać koncentrację, rozwijać umiejętności ruchowe, społeczne i poznawcze oraz zmniejszać nadwrażliwość lub niedowrażliwość na bodźce. Terapia SI wspiera również rozwój emocjonalny dziecka, ułatwia nawiązywanie relacji z otoczeniem, a efekty widać zarówno w codziennym funkcjonowaniu, jak i postępach edukacyjnych.
Specjalistyczna konsultacja może być potrzebna także w sytuacjach zmiany w życiu dziecka, takich jak przeprowadzka, rozstanie rodziców czy żałoba, zwłaszcza gdy zauważalne są trudności adaptacyjne lub emocjonalne. Wizyta u psychologa, pediatry, fizjoterapeuty czy terapeuty integracji sensorycznej pomaga zdiagnozować przyczyny trudności i dobrać optymalne wsparcie, a wczesna interwencja znacząco zwiększa szanse dziecka na harmonijny rozwój oraz uniknięcie poważniejszych problemów w przyszłości. Warto pamiętać, że intuicja rodzica i regularna obserwacja zachowań dziecka są bardzo ważne — każdy sygnał budzący wątpliwości powinien być punktem wyjścia do rozmowy ze specjalistą, ponieważ nawet pojedyncza konsultacja może rozwiać obawy lub szybciej skierować dziecko na odpowiednią terapię rozwojową.